IV Zjazd Niemcoznawców
(Wrocław, 19-21 października 2022)
„Niemcy patrzą na Wschód”
Jeszcze do niedawna zaproponowanie takiego tematu przewodniego dla konferencji naukowej wydawałoby się mało interesujące. Niemcy i ich stosunek do Europy Wschodniej już od wielu dekad analizowano z punktu widzenia różnych dyscyplin. Zwracano po wielokroć uwagę na historyczne związki między imperialnymi celami, a ich zbrodniczą realizacją podczas drugiej wojny światowej.
Niesprowokowana agresja rosyjska na Ukrainę zmieniła jednak ugruntowany sposób rozważania kwestii wschodnioeuropejskich, w którym na plan pierwszy wysuwała się niemiecka wina. Po raz pierwszy od wielu dziesięcioleci Berlin został zmuszony do przedefiniowania swego stosunku do Europy Wschodniej, zwłaszcza do Moskwy i Kijowa. Mniej myśleć o przeszłości i relacjach z Rosją, a bardziej zaangażować się w otwarcie szans dla pokojowej i demokratycznej przyszłości Ukrainy. Wprawdzie zapowiadany „przełom” w tym zakresie jeszcze w pełni nie nastąpił, jednak trwająca w Niemczech od końca lutego bieżącego roku dyskusja pokazuje ewolucję stanowisk i może być zapowiedzią zmiany w różnych kierunkach.
Tegoroczny Zjazd Niemcoznawców widzimy jako jedno z wielu pól debaty o wyzwaniach, jakie pojawiły się w relacjach między Niemcami, a ich sąsiadami i partnerami na wschodzie. Zjazd jest cyklicznym spotkaniem naukowym, otwartym także na różne działania popularyzujące, organizowanym przez Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego. Nasza placówka w tym roku obchodzi 20 lecie swej działalności. Centrum jest wspólną inicjatywą Uniwersytetu Wrocławskiego i Niemieckiej Centrali Wymiany Akademickiej (DAAD).
W poprzednich edycjach Zjazdu uczestniczyli badacze z Polski, Niemiec i innych krajów o już ustalonej pozycji, jednak zawsze dużą uwagę zwracano na obecność młodych niemcoznawców. Była to okazja do prezentacji bieżących prac, najnowszych publikacji, nawiązania kontaktów i wymiany.
W czasie tegorocznego Zjazdu zaplanowano dyskusje w różnych formatach, panele, prezentacje książek, projekcie filmów. Oficjalne otwarcie Zjazdu poprzedzi wernisaż wystawy prac znanego polskiego grafika i malarza od lat działającego w Niemczech, Wiesława Smętka.
Wiele paneli będzie podejmować tą problematykę ukraińską i wschodnioeuropejską z punktu widzenia Europy, a przede wszystkim Niemiec. W przypadku Niemiec nie chodzi jedynie o podjęcie refleksji nad dotychczasową polityką wschodnią i poddanie jej krytycznemu oglądowi. Proponowane przed laty podejście „zmiany poprzez handel” okazało się ostatecznie fiaskiem, było realizowane z dużą polityczną naiwnością. Niezależnie od tego przestawienie wektorów w niemieckiej polityce zagranicznej i bezwarunkowe wsparcie dla walczącej Ukrainy nadal budzi kontrowersje, wymaga dalszej pogłębionej dyskusji.
W czasie Zjazdu będą podejmowane nie tylko problemy bieżące, ale także dyskutowane możliwe scenariusze na przyszłość. Czy Europa poradzi sobie z kolejnym kryzysem? Jak kryzys uchodźcy wpływa na jej kondycję? Czy solidarność europejska w zakresie bezpieczeństwa energetycznego wytrzyma próbę czasu? Jakich odpowiedzi można się spodziewać z Berlina? Czy przeszłość, zwłaszcza II wojna światowa, nadal ma warunkować stosunek Niemców do Rosji?
Dużo miejsca zamierzamy także poświęcić współpracy i wymianie między uczelniami polskimi i niemieckim. Osobny panel zostanie poświęcony wyzwaniom, przed którymi stoi szkolnictwo wyższe w czasie kryzysu na wschodzie kontynentu (wojna w Ukrainie, problem uchodźczy i inne).
Podczas Zjazdu odbędą się trzy główne wystąpienie i dyskusje. Wykład inauguracyjny wygłosi dr Marek Prawda, w drugim dniu Zjazdu odbędzie się dyskusja panelowa poświęcona polityce wschodniej Niemiec, natomiast w trzecim, ostatnim dniu obrad, przewidziano dyskusję panelową o postrzeganiu Polski przez Niemcy na przestrzeni stuleci.
W dyskusjach panelowych podjęte będą tematy z zakresu filmoznawstwa, historii, kulturoznawstwa, literatury, politologii, prawa, socjologii i innych. Organizatorzy postanowili przybliżyć główne debaty, jak sprawę obchodzenia się z przeszłością kolonialną, czy temat powojennych reparacji / odszkodowań. Wykaz paneli, prezentacji książek oraz projekcji filmów znajduje się w szczegółowym programie poniżej.
Biuro organizacyjne Zjazdu:
Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta
Uniwersytet Wrocławski
ul. Strażnicza 1–3
PL–50–206 Wrocław
E-Mail: Adres poczty elektronicznej jest chroniony przed robotami spamującymi. W przeglądarce musi być włączona obsługa JavaScript, żeby go zobaczyć.
Obrady będą się odbywać w trybie stacjonarnym i hybrydowym.
—
Program ramowy:
Niemcy patrzą na Wschód
Wrocław, 19-21 października 2022
19 października (środa)
godz. 15.00
/Wieża Matematyczna UWr, Plac Uniwersytecki 1, 50-145 Wrocław
Otwarcie wystawy prac Wiesława Smętka
pt. „Historia w okładkach. Ilustracje polsko-niemieckie (1992-2022)”
godz. 18.00
/Aula Leopoldina UWr, Plac Uniwersytecki 1, 50-145 Wrocław
Powitanie
Wykład inauguracyjny
Dr Marek Prawda
Czy wojna w Ukrainie „uwschodni” Niemcy i Unię Europejską?
Dyskusja
Poczęstunek
Organizatorzy zapewniają tłumaczenie symultaniczne
20 października (czwartek)
godz. 9.00
Panel: Nauka patrzy na Wschód?
(moderacja: prof. Krzysztof Ruchniewicz)
Organizatorzy zapewniają tłumaczenie symultaniczne
godz. 10.15
/Instytut Filologii Germańskiej UWr, sala 205, Pl. Nankiera 15 b, 50-140 Wrocław
Panel: Temat wojny w Ukrainie w wierszach austriackiego pisarza Petera Paula Wiplingera oraz prezentacja dwujęzycznego wydania tomu wierszy Petera Paula Wiplingera “Leuchtspuren 1967-2022 / Smugi 1967-2022” (Quaestio, Wrocław 2022), red. Joanna Małgorzata Banachowicz i Edward Białek
(moderacja: dr Joanna Banachowicz)
godz. 11.15
/ CSNE, sala 13, ul. Strażnicza 1-3, 50-206, Wrocław
Panel: Reparacje od Niemiec. Geneza, uwarunkowania polityczno-prawne i aktualne aspekty
(moderacja: prof. Dariusz Wojtaszyn)
/ CSNE, sala 43, ul. Strażnicza 1-3, 50-206, Wrocław
Panel: German colonialism in Africa?
(moderacja: prof. Klaus Bachmann)
godz. 13.00
Przerwa obiadowa
godz. 14.00
/ CSNE, sala 43, ul. Strażnicza 1-3, 50-206, Wrocław + zoom
Panel hybrydowy: Global perspectives on the war in Ukraine
(moderacja: prof. Aleksandra Maatsch / prof. Soren Brinkmann)
/ Muzeum Pana Tadeusza, Rynek 6, 50-106 Wrocław
Projekcja filmu: "Znowu w Ukrainie. Powrót fotografa Jurija Kosina" (2022)
(po projekcji rozmowę z reżyserem Andrzejem Klamtem poprowadzi dr Ewa Fiuk)
/ Biuro Saksonii we Wrocławiu, Max Born Forum, Pl. Wolności 4, 50-071 Wrocław
Prezentacja książki Wolfganga Templina, pt. „Revolutionär und Staatsgründer, Józef Piłsudski - eine Biografie"(Rewolucjonista i twórca państwa. Józef Piłsudski - biografia)
moderacja: Joanna Maria Stolarek
godz. 16.00
/ CSNE, sala 13, ul. Strażnicza 1-3, 50-206, Wrocław
Panel: Historia sąsiada - wyzwania dla edukacji szkolnej
(moderacja: Ewa Skrzywanek, WCDN /dr Dominik Pick, CBH /prof. Krzysztof Ruchniewicz, CSNE UWr / prof. Dariusz Wojtaszyn, CSNE UWr)
/ CSNE, sala 43, ul. Strażnicza 1-3, 50-206, Wrocław
Panel: Elity polityczne w Niemczech po 1949 roku
(moderacja: dr Maciej Olejnik)
godz. 18.00
/ Aula Leopoldina UWr, Plac Uniwersytecki 1, 50-145 Wrocław
Dyskusja panelowa: Polityka wschodnia Niemiec
(moderacja: prof. Marek Zybura)
Organizatorzy zapewniają tłumaczenie symultaniczne
21 października (piątek)
godz. 9.00
/ CSNE, sala 13, ul. Strażnicza 1-3, 50-206, Wrocław
Panel doktorantów (hybrydowy): (De)konstrukcje poniemieckości
(moderacja: dr Anna Kurpiel)
godz. 11.00
/ CSNE, sala 13, ul. Strażnicza 1-3, 50-206, Wrocław
Panel: Poniemieckość. Narracje i doświadczenia.
(moderacja: dr Anna Kurpiel, dr Katarzyna Maniak)
/ CSNE, sala 43, ul. Strażnicza 1-3, 50-206, Wrocław + Zoom
Prezentacja książki Josepha Garncarza pt. “Zmienność upodobań. Preferencje filmowe Europejczyków w latach 1896-1939”
(moderacja: prof. Andrzej Gwóźdź)
Organizatorzy zapewniają tłumaczenie symultaniczne
godz. 13.00
Przerwa obiadowa
godz. 14.00
/ CSNE, sala 13, ul. Strażnicza 1-3, 50-206, Wrocław
Panel: Sport pomiędzy Wschodem i Zachodem
(moderacja: prof. Dariusz Wojtaszyn)
/ CSNE, sala 43, ul. Strażnicza 1-3, 50-206, Wrocław
Panel studencki: Niemcy oczami studentów? Pokazowy wywiad grupowy
(moderacja: Wiktoria Morawska)
/Refektarz, Ossolineum, ul. Szewska 37, 50-139 Wrocław
Prezentacja książki: Prezentacja pierwszego tomu serii „Polska - Niemcy: wspólna historia” zatytułowanego „Nowi sąsiedzi w środku Europy. Polska i Rzesza w średniowieczu” autorstwa Norberta Kerskena i Przemysława Wiszewskiego w tłumaczeniu Marka Zybury
(moderacja: prof. Krzysztof Ruchniewicz)
godz. 16.00
/ CSNE, biblioteka, ul. Strażnicza 1-3, 50-206, Wrocław
Panel: Literatura polska w niemieckim eterze
(moderacja: dr Piotr Przybyła)
/CSNE, sala 13, ul. Strażnicza 1-3, 50-206, Wrocław
Panel: Granica polsko-niemiecka jako przestrzeń współpracy, perspektywa społeczeństw przygranicznych, panel mieszany angielskio-polski
(moderacja: Paweł Kolbusz)
/ Muzeum Pana Tadeusza, Rynek 6, 50-106 Wrocław
Projekcja filmu: "Klucze" (1973, reż. Egon Günther).
Po seansie dyskusja pt. “Niemieccy filmowcy w drodze do sąsiada” z udziałem prof. Andrzeja Gwoździa i dr Ewy Fiuk.
(moderacja: dr hab. Andrzej Dębski)
godz. 19.00
/CSNE, sala 13, ul. Strażnicza 1-3, 50-206, Wrocław
Wystąpienie zamykające
Niemcy patrzą na Polskę: „dziesięć wieków zmagania” czy „dojrzałe sąsiedztwo”?
(moderacja: dr Piotr Przybyła)
--
--
